Inmiddels is het 50 jaar geleden dat er een einde kwam aan het 68-jarig bewind over kasteel Heeswijk. Toen mochten ook de pachtboerderijen worden verkocht. Onlangs is een project gestart om al die pachtboerderijen op te sporen en in beeld te brengen. De gemeente Bernheze doet nu een oproep om allerlei materialen en verhalen aan te leveren.

Agrarisch erfgoed

Het jaar 2013 was het Jaar van de Boerderij. Dit was voor wethouder cultuur Ad Donkers aanleiding om een project op te starten om het agrarisch erfgoed op de kaart te zetten.

Het gaat om 77 pachtboerderijen, die merendeels in de gemeente Bernheze liggen, maar ook enkele in Vinkel, Middelrode, Schijndel en Veghel, en een cluster rond kasteel de Nemerlaer: in Haaren, Oisterwijk, Esch en Moergestel. Ook ligt er nog een in Kruisland, gemeente Steenbergen.

Het dagelijks leven van de pachters

Het project focust niet op monumentale boerderijen, maar op plekken. Wat zien we nu op al die plekken: een monument, ‘verknalde’ woonboerderij, nieuw huis of natuur? En hoe zag het er ter plekke in 1963 uit? Wat weten we nog te vinden aan historisch materiaal (van foto’s tot pachtcontracten)? Ook aan verhalen die de ronde doen over de baron en barones, de pootmeester of de bewindvoerder.

Met name wordt het dagelijks leven van de pachters belicht. Hoeveel en wat voor vee hadden ze in 1963, wat stond er allemaal op het erf en wat zien we er nu? Bakten ze nog zelf brood, hadden ze een hooiberg of hooizolder, is er nu nog iets van de kelder/opkamer of oude schouw te bespeuren? En hoe waren de luiken geschilderd?

Op zoek naar verhalen

Het project is een coproductie van Rien en Florian de Visser in opdracht van de gemeente Bernheze. Onderzoek en teksten zijn in handen van eerstgenoemde, die geboren en getogen is in het poortgebouw van het Heeswijks kasteel, en zich nu vanuit een professionele achtergrond toelegt op een bredere kijk op erfgoed, specifiek op de levensloop van plekken. Ontwerper Florian de Visser, afgestudeerd aan de Design Academy Eindhoven richting Public Space, bedenkt het presentatieconcept, dat o.a. voorziet in een magazine, maquettes en een expomobiel. Er is archiefonderzoek gedaan, ter plekke zijn observaties uitgevoerd en er is al veel gesproken met ex-pachters en huidige bewoners die graag hun verhaal vertellen. Uit onverwachte hoeken komen de markantste zaken boven water. Vandaar dat de gemeente Bernheze nu een oproep doet om nog meer ‘bijzonderheden’ aan te leveren over al die pachtboerderijen (of ze er nog zijn of niet meer).

Gevraagd wordt om contact op te nemen met Rien de Visser, Lariestraat 5, 4373 VK Heeswijk-Dinther, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken., 06 12 17 12 02. Bedoeling is dat vanaf de zomer het project, dat een reizend karakter zal dragen, wordt gepresenteerd.