Het zou zomaar kunnen: op de snelweg rijden over het wc-papier uit het riool. Of de waardevolle componenten uit afvalwater van fabrieken destilleren. Rioolwater is namelijk een bron van waardevolle grondstoffen. In Nederland wordt jaarlijks 170.000 ton wc-papier door het toilet gespoeld. De vezels in het wc-papier kunnen we terugwinnen uit het rioolwater en opwerken tot grondstof voor bijvoorbeeld de productie van (bio)plastic, asfalt of isolatiemateriaal. Op de rioolwaterzuivering in Aarle-Rixtel gaat waterschap Aa en Maas dit samen met de Israëlisch firma Applied CleanTech onderzoeken. Een tweede pilot vindt plaats bij Smurfit Kappa Roermond Papier, waar de installatie wordt aangesloten op de interne afvalwaterstromen van de papierfabriek. Andere deelnemende partijen zijn: Agentschap NL, Israel Innovations en Kenniscentrum Papier en Karton. Op 5 november ondertekenden alle betrokkenen een samenwerkingsovereenkomst. Beide pilots vinden plaats tussen februari en juni 2014.

De pilot bij het waterschap heeft tot doel papiervezels terug te winnen uit afvalwater. Met behulp van de testinstallatie gaan we de papiervezels, voorafgaand aan het zuiveringsproces, uit het inkomende rioolwater halen. Daarnaast wordt vastgesteld of de vezels kwalitatief en kwantitatief bruikbaar zijn voor hergebruik. Tijdens de pilot worden kansrijke afzetroutes via lokale afnemers in kaart gebracht. Ook moet de pilot antwoord geven op de vraag in hoeverre de test invloed heeft op de kwaliteit van het zuiveringsproces.

Hoe mooi kan het worden …

Als de proef slaagt, betekent dat voor het waterschap lagere zuiveringskosten (o.a. minder afval en minder afvalverwerkingskosten), minder energieverbruik, minder milieudruk en toename van de zuiveringscapaciteit. De vervolgstap is dan een logische: voorafgaand aan het zuiveringsproces er naar streven alle papiervezels uit het inkomende rioolwater te halen (in deze pilot is dat maximaal 20%). Als in mei 2014 de test op de rioolwaterzuivering is afgerond, wordt de installatie verplaatst naar Smurfit Kappa Roermond Papier. Daar sluit het Kenniscentrum Papier en Karton in samenwerking met Applied CleanTech de testinstallatie aan op interne afvalwaterstromen van de papierfabriek.

Waterschap en papierindustrie: partners in duurzaamheid

Biomassa wordt steeds schaarser, terwijl we tegelijkertijd de biomassa die we met ons afvalwater weggooien niet optimaal benutten. Dat kan anders! Voor de afvalwaterketen ligt de focus op het verwaarden van afvalwater in de vorm van energie (www.energiefabriek.com) en grondstoffen (www.grondstoffenfabriek.com). Waterschappen spelen in de biobased economy een verbindende rol. Water is immers de kern van de biobased verwerkingsprocessen. Met onze kennis en onze rol in de afvalwaterketen dragen we actief bij aan de transitie van een oil based naar een biobased economy.

De Nederlandse papier- en kartonindustrie vervult ook een spilfunctie in de biobased economie. Zij richtte het Dutch Biorefinery Cluster (DBC) op, waarin naast papier de agrofoodsector en de chemie vertegenwoordigd zijn. Het DBC maakt door het bundelen van kennis, kunde, faciliteiten en middelen een sprong voorwaarts in het volledig(er) tot waarde brengen van biomassa. De samenwerking tussen waterschappen en Papier & Karton blijkt dus een voor de hand liggende.

Meerwaarde voor milieu en bedrijf
Smurfit Kappa Roermond Papier produceert op basis van oudpapier nieuw papier voor golfkartonverpakkingen. Het toepassen van nieuwe scheidingstechnologieën maakt het mogelijk om reststromen beter te scheiden en deze zuivere stromen te upcyclen. Doel van de pilot met Applied  CleanTech is na te gaan of de reststroom slib goed en economisch kan worden gescheiden in een organische en anorganische fractie. Deze gescheiden en gereinigde deelstromen kunnen vervolgens elders in het productieproces weer zinvol worden ingezet als grondstof of extern voor hoogwaardige toepassingen, als grondstof voor bijvoorbeeld bioplastics. Deze upcycling van reststromen en verwaarding tot grondstoffen voor nieuwe zinvolle toepassingen heeft meerwaarde voor milieu én bedrijf.

Partners in dit project

Waterschap Aa en Maas en Smurfit Kappa Roermond Papier werken in deze pilots samen met Applied CleanTech. Dit Israëlisch bedrijf heeft een technologie ontwikkeld (Sewage Recycling System, SRS) waarmee componenten uit afvalwater teruggewonnen en opgewerkt worden naar (gesteriliseerde en geurloze) grondstoffen en producten. Toepassing van deze techniek zou tevens kunnen leiden tot een aanzienlijke besparing op elektriciteit (tot 20%), operationele kosten (tot 30%) en reductie van de reststroom slib (tot 50%). Israel Innovations faciliteert de organisatie en communicatie tussen partijen uit Nederland en Israël. Een podium om kennis en ervaring uit te wisselen wordt gevormd door het Kenniscentrum Papier en Karton (KCPK), Grondstoffenfabriek en Stowa (Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer). Agentschap NL heeft een belangrijk aandeel gehad in de totstandkoming van de pilots en zal naast haar rol ten aanzien van communicatie en organisatie van kennisverspreiding een substantieel deel financieel bijdragen. De ondersteuning van zowel watersector als papierindustrie past binnen de afspraken die zijn gemaakt binnen de zogenaamde ‘energie meerjaren afspraken’ van de rijksoverheid met de industrie.