Afgelopen maart zag ik een oproep om mee naar Burundi te gaan als Werelddocent voor Edukans. Intussen al weer 2 weken terug in Nederlandwil ik graag vertellen over een prachtige ervaring. Afrika was voor mij een nieuwe ontdekking en het is een belevenis geworden om nooit te vergeten. Burundi is een andere wereld: een land waar blanken (wazungu) als vreemden bekeken worden en waar de zon (bijna) altijd schijnt.
Een land dat verscheurd is door oorlog en waar het pas sinds 2005 een beetje rustig is; wij mochten niet buiten het hotel zonder politiebewaking, onze blauwe mannetjes. Toch heb ik me geen moment onveilig gevoeld doordat de mensen veel warmte uitstralen en daarnaast ook zeer bescheiden en terughoudend zijn. Ook een wereld vol armoede; straatkinderen in vodden die over hun buik wrijven en vragen om wat eten. Een land waar het woord hobby niet voorkomt omdat de mensen bezig zijn met werken en overleven. Elektriciteit die het soms 3x per avond begeeft, soms ook overdag dus lastig voor de ICT lessen. Wandelingen waarin we onze ogen uitkijken; zwaarbeladen fietsen die heuvel op worden geduwd, vrouwen met behoorlijke bepakking op het hoofd gedragen, spelende smoezelige kinderen, een kudde koeien of geiten voortgedreven door een jongen, rood stof, heel veel stof en overal en altijd lopende mensen. Maar ook af en toe een nieuwe auto, moderne muziek op radio, gsm’s die voortdurend afgaan en die gewoon beantwoord worden, zelfs midden in een toespraak van de gouverneur. Uiteindelijk hebben we maar een heel klein stukje van het land gezien en ervaren.
Ook drie weken samenwerken en wonen met een groep van 11 mensen die me voor 26 maart totaal onbekend waren. Dat is me goed bevallen; we hebben samen heel hard gewerkt maar ook veel gelachen en vaak heel goede gesprekken gehad. Enkelen ken je na 3 weken beter dan collega’s na 30 jaar.
Na een lange reis met tussenstop in Nairobi werden we in Bujumbura, de hoofdstad van Burundi, opgevangen door een televisieploeg. Drie van onze groep hebben een interview gegeven en ’s avonds hebben we dat toevallig terug gezien in het restaurant. We moesten een dag in Bujumbura blijven omdat we maandagochtend een afspraak hadden met de minister van Onderwijs. Eind van de zondagmiddag aan het prachtige Tanganyikameer gezeten en dan is het ineens donker om half zeven. Aan dit meer heb ik ook de enige toeristen van de drie weken gezien. Maandagmiddag dan eindelijk naar Kirundo, een lange reis door een prachtig landschap.
De provincie Kirundo met ook de stad van dezelfde naam is de armste streek van het land. Ons hotel ligt op een mooie plek boven de stad waar we uitstekend ontvangen worden. Het is een 5-sterren hotel, wel iets anders dan bij ons; deuren die moeilijk open gaan en sluiten, wc’s die door blijven spoelen, douches die geen warm water geven of zo’n straal die je niet op kunt vangen. Wel heerlijk, puur eten en gelukkig ook geen dag ziek geweest
Dinsdagmorgen een warm welkom van de docenten; geweldig om door zoveel mensen zo enthousiast ontvangen te worden. Na een introductieochtend met allemaal spelletjes en kennismakingsactiviteiten begon het echte werk: met een groep VO-docenten les geven aan 90 docenten Engels en ICT. Alle deelnemers hebben 6 workshops van drie dagdelen gevolgd op het gebied van coöperatief leren, actieve werkvormen, woordenschat, spreek- en luistervaardigheid, literatuur, poëzie en TPR (Engels voor beginners). Daarnaast was er elke ochtend ruimte voor vrije keus activiteiten zoals zingen, drama, dans, spelletjes, intonatie, kennismaking met Nederland en Nederlandse lekkernijen, bezoekje aan de markt onder Burundese begeleiding, werken met prentenboeken en nog veel meer. Elke dag werd afgesloten met zingen en een groep Burundese docenten liep mee naar het hotel om nog even na te kletsen en veel te leren over elkaars cultuur. Het lesgeven was geweldig om te doen; de meesten van ons hebben in Burundi hun beste lessen ooit gegeven en veel geleerd van onze Burundese collega’s.
In de weekends hebben we o.a. een dienst in de katholieke kerk bijgewoond. Een belevenis op zich; iedereen van jong tot oud is welkom, baby’s worden gevoed en er wordt veel gezongen en gepraat. Er wordt gelachen tijdens de preek en er is vooral veel leven. De pastoor maakt zich verstaanbaar door een microfoon. Op het Cyohoho-meer met een bootje van de ene naar de andere kant gevaren. Stilte alom.
Een belangrijk bezoek werd gebracht aan het splinternieuw Educatief Centrum, neergezet door BWPD (Burundian Women for Peace and Development) m.b.v. Cordaid.
Binnenkort wordt daar een bibliotheek ingericht; de kasten worden op dit moment getimmerd en de 7000 boeken zijn onderweg. Alle leerkrachten van de hele provincie kunnen vanaf november boeken lenen om te gebruiken tijdens hun lessen en om zomaar te lezen. Het is een fijn idee om te weten dat veel mensen zullen gaan genieten van al die boeken. Drie dames zullen hier de leiding over nemen en de kasten worden betaald met het sponsorgeld, bijeengebracht door de groep werelddocenten.
De vrouw achter BWPD, Stephanie, maakt zich ook sterk voor een verzoeningsprogramma. Zij heeft een 7 tal groepen geformeerd in de provincie Kirundo, zij hebben allen als voornaamste taak het verzoeningsproces op gang te brengen, maar ze hebben ook allen nog een andere invulling gegeven. In Bugabira is dat het mandjesproject. De vrouwen gaan 2x per week samen mandjes maken van riet en draadjes uit de zakken van meel. Het ziet er prachtig uit. Toen we daar op bezoek waren hebben we een flink aantal mandjes meegenomen.
Het afscheid op woensdag was groots. ’s Morgens informeel met de docenten en onze groep; daar heb ik ook mijn volksdansje met een groep vrouwen gedaan. ’s Middags kregen we een welkom van de Tambourinaires du Burundi. Een spektakel van trommelaars en dans. Het officiële gedeelte dat toen volgde met vele toespraken werd gelukkig weer informeel afgesloten met dansen; de delegatie van gouverneur, inspecteur etc waren toen natuurlijk al weg.
En nu weer terug in Nederland met hoofd en hart nog half in Burundi. Het land en haar bewoners hebben een onvergetelijke indruk achtergelaten. Na een paar dagen voelde ik me daar zo thuis en het werken daar was geweldig om te doen. De verschillen zijn enorm maar naast deze verschillen zijn er ook heel veel overeenkomsten, zoals het willen zorgen voor goed onderwijs en de zorg die de docenten voelen voor hun leerlingen. Vooral het enthousiasme van de docenten heeft veel indruk op mij gemaakt.
Dini Verkuijlen