Het zijn sterke benen die de weelde kunnen dragen… We kennen de uitdrukking. Deze levenswijsheid is maar al te waar. Want we vergapen ons aan de jetset en duikelen dan weer neer als een topvoetballer en zijn droomvrouw van elkaar gaan scheiden. Of als iemand die al bovenmodaal verdiend toch ook nog andere illegale inkomsten blijkt te hebben.
Wat maakt het dat mensen die alles schijnen te hebben toch een keer maken in hun leven? Want het verhaal van de drie wijzen uit het Oosten staat niet op zich. Wie toch – bij alles wat hij heeft – wil veranderen, heeft ergens een diepe onvrede met al het ‘hebben’. Deze mensen voelen aan dat ‘het hebben van de zaak, het einde van het vermaak’ is. Er is meer en daar gaan ze achteraan. Een op zich ongrijpbare ster trekt hen. Niet de ster van de roem, niet de ster van het vele geld, niet de ster van… maar iets dat verder gaat.
De drie wijzen weten eigenlijk niet precies wat zij zoeken. Ja, een pasgeboren koning, dat hadden de kranten van die tijd wel verteld. Ze voelen aan dat hier iets meer aan de hand is. Koning Herodes ook, en hij wordt bang. In hun zoektocht komen de drie wijzen uit bij verhalen, richtinggevende verhalen. En ergens staat dat het in Betlehem moet zijn. Tenminste dat staat in die verhalen. Gelukkig dat er toen mensen waren die die verhalen nog kenden. Dat is lang niet altijd het geval. Vandaag kennen veel mensen die verhalen niet meer, niet alleen de verhalen van de Bijbel, maar ook niet meer de sprookjes of andere verhalen die ons van binnen aanspreken. Velen houden vandaag op bij wat verklaarbaar is. Eén en één is twee…, verder willen ze niet gaan. En hoe verklaar je dan gevoelens van liefde en betrokkenheid? Wat komt er in je op wanneer je te maken hebt met het overlijden van iemand van wie je houdt? Dan gaan er andere redeneringen in je werken. Als je het tenminste toelaat en ze niet op zij schuift uit angst dat je leven zal veranderen.
De drie wijzen laten die verhalen toe. Zij willen blijven leren, hoe wijs ze ook zijn. Dat is wellicht een teken van hun wijsheid: willen blijven leren. Ze blijven verder trekken, ook een teken van wijsheid, denk ik, niet stil willen blijven staan. Hé, daar is die ster weer, schijnen ze gezegd te hebben tegen elkaar. Ze hadden dan wel op een briefje het adres gekregen van Betlehem, maar al is je tom-tom nog zo goed, je wilt toch ook herkenningspunten.
De ster leidt hen naar het huis waar Jezus bij Maria en Jozef is. En daar zien ze het ultieme herkenningspunt: een kwetsbaar kind. In God is geen geweld, schrijft een theoloog ongeveer honderd jaar later in de tweede eeuw. Hij heeft het begrepen.
De kerk heeft dit niet altijd begrepen want er is veel geweld gevolgd. Ook wij hebben het niet altijd begrepen want er nog steeds veel geweld, tot op kleine schaal in onze gezinnen. De drie wijzen hebben het wel begrepen want ze gaan langs een andere weg terug. Ze gaan niet meer bij de geweldenaar Herodes langs om hem op de hoogte te brengen. Waarschijnlijk zou dat weer geweld oproepen, wat trouwens ook is gebeurd. Neen, ieder moet zelf die weg gaan, ieder moet zelf die ster achterna gaan. Ieder moet bij zichzelf te rade gaan om te weten: wil ik wel echt wat ik allemaal verondersteld wordt te doen. Er wordt me door de samenleving zoveel opgedrongen. De reclame zegt tegen me dat wanneer ik me niet zus of zo kleed of die make-up gebruik, ik gewoon niet mee tel. Wil ik dit allemaal wel? En dan luister ik naar het verhaal van een kwetsbaar kind dat zijn hele leven lang kwetsbaar is gebleven, tot op het kruis. Dat is een andere weg, een andere weg in mijn en ons bestaan. Dan word ik open gemaakt om gevoelig te blijven voor de kwetsbaarheid van anderen. Of die nu dichtbij wonen of in een ver land. Dan ga ik wel een andere weg. Ik blijf waarschijnlijk wonen in hetzelfde huis en met de zelfde mensen. Maar ik ga wel een andere weg…
Joost Jansen o.praem.