Waarvoor kan ik dankbaar zijn? Ik stelde de vraag al aan het begin van deze viering. Wie ben ik dankbaar? En om wat? Het is niet altijd gemakkelijk om hierop een antwoord te geven als het zo uitdrukkelijk gevraagd worden. Wie netjes is opgevoed zegt geregeld op een dag: dank je wel. Wie netjes is opgevoed… want het is niet vanzelfsprekend meer. Maar deze dankjewels zijn vaak een routine, hoe belangrijk ze ook blijven. Echt danken is fundamenteler en dat gebeurt in de verhalen die we zo juist hebben gehoord.

Mensen worden van melaatsheid genezen, zowel in de eerste lezing als in het evangelie. Melaatsheid – lepra - was een ziekte die mensen buiten de gemeenschap zette, zo zat de schrik er in dat men ook zelf met die verschrikkelijke huidziekte besmet zou raken. Denken we maar eens aan een Pater Damiaan of aan onze Brabantse Peerke Donders. Wanneer je hiervan wordt genezen, zelfs tien melaatsen in één keer dan is het toch vanzelfsprekend dat je dankbaar bent? Neen dus. Van de tien komt er maar één terug om te danken, een score van 10%. Dat is weinig. Hoe komt dit toch? En waarom is dit nog steeds?

Wij leven in een maatschappij waarin ‘het recht hebben op’ nogal sterk verbreid is. Kijk maar eens wat de bezuinigingen aan protest los maken. Ik hoor maar weinig dat we op een te grote voet hebben geleefd en nog steeds leven. Dat dit ten koste gaat van anderen, met name van mensen in de Derde Wereld omdat zij voor een appel en een ei werken om ons goedkope kleding te bezorgen. In de Missiemaand oktober mag dit best wel eens gezegd worden. De eenvoud om tevreden te zijn met wat je hebt en er ook nog dankbaar voor te zijn, is niet vanzelfsprekend. God zij dank dat het ook anders kan, dat er ook mensen zijn die wel dankbaar in het leven staan.

Neem nu de oude Anna. Anna’s man is gestorven, ze heeft verdriet, maar ze is ook intens dankbaar om de vele jaren dat ze samen zijn geweest. Ze is haar Jan dankbaar om wie hij is. Dit is een hele bijzondere dankbaarheid! Een beproefde dankbaarheid na meer dan vijftig jaar huwelijk. Wat leer ik van zulke mensen? Zij zijn dankbaar om de ander. Niet in de eerste plaats om hen zelf, maar om de ander. Wat gebeurt er dan in je? Je blijft niet bij je zelf staan, je richt je op die andere mens. Die mens is jouw naaste, en jij bent zijn naaste. Zo eenvoudig is het, maar ook heel groots.

Dankbaar-zijn leer je je kinderen aan: ‘Wat zeg je dan?’ ‘Zeg eens dank je wel!’ Hoe vaak hoor je het ouders niet zeggen en soms weten ze zelf niet eens dat ze het zo vaak zeggen, zo’n gewoonte is het geworden. Wanneer kinderen echt leren om dankbaar te zijn dan groeien ze als mens. Omdat wie dank zegt, meer met die ander verbonden is. Mensen worden gelukkiger als er goede verhoudingen zijn, als er wederzijds respect is. Maar dat is niet gemakkelijk. En zeker niet als we het plaatsen in onze huidige samenleving.

Binnen een klimaat van ontevredenheid omdat we een stapje terug moeten doen, kunnen wij leren om dankbaar te zijn voor wat we wél hebben. Wij zijn wellicht die ene melaatse die wel terugkomt om te bedanken. Wij kunnen die 10% van dankbare mensen zijn. Maar dan openen we onze ogen ook voor mensen dichtbij én ver weg. Dan zijn we niet ongevoelig wanneer er een beroep op ons wordt gedaan in deze Wereldmissiemaand. Dan weten we te delen en wellicht ook blij zijn dat we kunnen delen.

Dit weekend vraagt Paus Franciscus en ook onze eigen bisschop om bijzondere aandacht voor Maria. Als er één vrouw is geweest die ontvankelijk is geweest voor de gave van God en haar dank heeft uitgezongen, dan is het wel Maria. ‘Met heel mijn hart roem ik de Heer, met al mijn adem juich ik om God mijn redder…’ Dat is de lofzang van Maria. Wie zo weet te danken, is echt goed bezig. Wij zullen dat misschien anders doen. Maar we kunnen er wel van leren. Daarom ook dat Paus Franciscus op deze dag de wereld aan Maria wil toewijden. Maria als Moeder van de Kerk en van alle gelovigen. Zelfs als je wat moeite hebt met het hele kerkelijke bedrijf: een kaarsje bij Maria doet wonderen. Zo leren wij om te danken!

Joost Jansen, norbertijn