Hij heeft 18 jaar op Robbeneiland gezeten. In totaal 27 jaar in de gevangenis. Nelson Mandela is er uit gekomen. Hij heeft zijn gevoelens van wraak achter zich gelaten. ‘Anders zou ik mijn levenlang gevangene zijn gebleven, maar dan wel van mijn eigen frustraties en antihouding’, heeft hij later verklaard. Dit is erg krachtig. Daarom zal zijn verhaal nog lang verteld worden.
Zowel Nelson Mandela als Johannes de Doper waren blij als ze ergens al een glimp van die nieuwe wereld konden zien. Dat is belangrijk. Blij zijn met kleine tekenen ook al is het verder een puinhoop. Want wie blij is zal anderen bemoedigen, zal mensen erbij betrekken en alles er aan doen om wat er gegroeid is, levensvatbaar te doen zijn.
Dat is niet eenvoudig want in de tijd van Johannes, net zoals in onze dagen, is er veel onrust. De Romeinen zijn in het land en onderdrukken de mensen. De joden vertellen elkaar de verhalen hoe ze eens in Egypte onderdrukt werden en door Mozes naar de vrijheid zijn gevoerd. Het vertellen van die verhalen geeft kracht. Het laat hen ook zien dat je er uit kunt komen, als je maar gelooft en vertrouwt. Ze kijken ook uit naar een nieuwe leider, die net zoals Mozes, hen redt. Zou de Messias nog komen? Is Johannes de Doper misschien de Messias, de Redder?
Sommige mensen in Jezus’ dagen denken van wel. Tot aan het begin van de tweede eeuw van onze jaartelling zijn er Johannesgroepen gebleven, dus lang ná de marteldood van Johannes de Doper. Er was een zeker concurrentie tussen die Johannesgroepen en de Jezusgroepen. Het evangelie dat we zojuist gehoord hebben wil daarom helderheid verschaffen. Luister eens goed mensen wat die Jezus zelf gezegd heeft op de vraag van de leerlingen van Johannes! Jezus zegt niet: Ik ben de Messias. Hij zegt: kijk eens naar wat er allemaal gebeurt als ik rondtrek: blinden zien, lammen lopen, melaatsen worden genezen en doven horen. Wanneer je dat ziet dan is die nieuwe wereld van God bezig te komen. Zou dit vandaag ook zo zijn?
Ik meen van wel. Ben ik dan naïef om dat te denken? Laat me dan maar naïef zijn. Misschien is een beetje naïviteit en eenvoud wel nodig om die tekenen van die wereld van God op het spoor te komen. Vaak zijn we zo geprogrammeerd door alles wat we moeten doen dat we niet eens meer nieuw kunnen kijken. Maar wanneer ik verhalen lees zoals over Johannes de Doper en Jezus, als ik in de Advent steeds de verhalen van de profeet Jesaja hoor die het heeft over ‘slappe handen die sterk gemaakt worden en aan knikkende knieën kracht gegeven wordt’, als ik tegelijkertijd me laat inspireren door een Nelson Mandela en door paus Franciscus, dan zie ik wellicht ook tekenen van die nieuwe wereld van God. Ik hoor nu al van mensen die levensmiddelen inzamelen voor de Voedselbank. Ik zie hoe op politiek vlak aartsvijanden als president Obama en Raoul Castro van Cuba elkaar de hand schudden, ik maak mee hoe de kersstal opgebouwd wordt, hier en thuis. Wie oren heeft om te horen heeft om te horen, wie ogen heeft om te zien, die ziet de tekenen van de wereld van God.
En wat doen we dan als we die tekenen zien? We kunnen niet alles. We kunnen wel dat kleine beetje doen wat binnen ons bereik ligt. We kunnen ons laten meenemen door alles wat ons in de Advent - ook via de kerk - wordt aangeboden. Een boeteviering a.s. donderdag in Dinther is een stap op de weg naar Kerstmis. Een kerst-in a.s. zondag in Heeswijk leidt ons verder binnen in het geheim dat we met Kerstmis gaan vieren. Onze huizen maken we klaar om met elkaar te vieren dat een nieuw begin altijd weer mogelijk is. Noodzakelijk zelfs. Want met Kerstmis wordt ons gegeven het nieuwe leven van God in de komst van Jezus. Hij die eens gekomen is, 2013 jaar geleden, komt vandaag opnieuw. Dat is het mysterie van Kerstmis. Maar een mysterie dat o zo aantrekkelijk is.
Joost Jansen, norbertijn