Wanneer we horen: ‘Leden van de Staten-Generaal…’ dan horen we als het ware koning Willem-Alexander de Troonrede beginnen op Prinsjesdag, de derde dinsdag van september. We zijn benieuwd wat de regering ons in het komende jaar te bieden heeft. Hoeveel moet er worden bezuinigd? Gaan we er op vooruit? Word ik er beter van?

Ik geef dit voorbeeld omdat het gedeelte uit het Matteüsevangelie dat we zojuist hebben gehoord een klein stukje is uit de openingstoespraak van Jezus bij het begin van zijn openbare leven. Die redevoering wordt de Bergrede genoemd omdat Jezus een berg opgaat om beter verstaanbaar te kunnen zijn voor zijn mensen. Mozes ging ook een berg op om de Wet van God – de Tora - te ontvangen. Anderen vóór Jezus zijn een berg  opgegaan om de Stem van God te horen en die boodschap vervolgens te delen met hun tijdgenoten. De Bergrede van Jezus is wel drie hoofdstukken lang en de komende zondagen zullen we er uit lezen. Het is één lang verhaal met de boodschap hoe met elkaar op een goede manier op te trekken. Hoe gelukkig te kunnen leven.

Vandaag klinkt: Jullie zijn het zout der aarde… Jullie zijn het licht der wereld… Er staat niet: jullie kunnen op een dag, als je goed je best doet en het een beetje meezit, zout der aarde zijn en het licht der wereld. Er staat gewoon: jullie zijn ‘zout der aarde’ en ‘licht der wereld’. Punt uit. Het wordt gezegd tegen mensen die nog maar kort deze nieuwe prediker, deze nieuwe profeet in Israël, kennen. Jezus is nog maar pas begonnen. Plompverloren worden zij voor het blok gezet: jullie zijn ‘zout der aarde’ en ‘licht der wereld’. Geen pedagogische inleidingen, geen langzaam toewerken naar, niet een voorzichtige benadering om mensen vooral niet tegen het hoofd te stoten. Jezus deelt een ferme tik uit. En wat gebeurt er dan? Hoe nemen de mensen dit op?

In het evangelie gaat de Bergrede nog twee hoofdstukken door. Een Troonrede heeft ook meer tijd nodig. Maar de echo van deze aanspreking ‘zout en licht te zijn’ blijft hangen. Het is een uitdagende boodschap. Wat gebeurt er dan in je? Veel mensen zullen dan zeggen: ik ben er niet goed genoeg voor. Ik ben er nog niet aan toe. Alleen de sterken, de besten, de gestudeerden kunnen dit aan. En trouwens: waarom zou je het doen? Je hebt toch al genoeg aan je eigen leed? Daarom staat er nog wat achter in het evangelie: zet je licht niet onder de korenmaat. Je doet anders je medemens tekort. Die ander heeft ook recht op jouw gaven! God wil dat mensen er voor elkaar zijn, zoals Hij er voor ieder van ons wil zijn. Want in je eentje ben je toch te smal om mee te helpen aan dat grote rijk van vrede en gerechtigheid. Mensen hebben elkaar nodig. Ieder met zijn eigen gaven.

We kunnen het nu wel hebben over die mensen van toen. Maar laten we niet vergeten dat deze woorden al tweeduizend jaar mensen oproept. Velen hebben de oproep om met pit en geestkracht Gods werk te dienen verstaan. En niet alleen de heiligen. Ook onze vaders en moeders, onze opa’s en oma’s, en al die eenvoudige mensen die hier in onze dorpen hebben gewoond. Zij zijn voor ons zout der aarde en licht der wereld geweest. Hun pit en wat ze hebben uitgestraald, werkt nog steeds door. Ook door ons vandaag?

Onze samenleving heeft dat zout en dat licht hard nodig. Veel mensen zijn niet gelukkig omdat ze het te druk hebben, omdat ze steeds sneller en meer moeten produceren. Je hoeft de kranten maar open te slaan, je hoeft je oren maar te luisteren te leggen. Wie staat er nu eens op en zegt: het is genoeg? Wie durft er boven te gaan staan? Wie durft te zeggen: wij zijn samen dat zout der aarde en dat licht der wereld?  Afgelopen zondag zijn er weer in Parijs en Lyon een honderdduizend merendeels katholieken de straat opgegaan om te protesteren tegen de uitholling van het huwelijk. Maandag heeft de Franse president Hollande het wetsvoorstel ingetrokken. Die manifestanten zijn wel ‘zout der aarde’ en ‘licht der wereld’. Durven wij voor onze waarden opkomen? Durven wij te mikken op geloof, hoop en liefde? En er publiekelijk voor uitkomen? Dan zijn we echt dat zout der aarde waar Jezus om vraagt.

Joost Jansen, norbertijn