Zijn er nog profeten vandaag? Waaraan moet ik dan denken? Zijn er criteria voor profeten? Waaraan moeten profeten voldoen? Is er een school voor of een afstudeerrichting aan een H.B.O.-opleiding? Hebben we profeten überhaupt wel nodig? Het gaat toch goed zo?
De inwoners van Nazaret, de stad waar Jezus was opgegroeid, zullen zo iets tot elkaar gezegd kunnen hebben toen hun stadsgenoot na een jaar van rondtrekken weer in hun midden was. Ze hebben gehoord dat Hij overal de mensen door elkaar heen schudt met zijn boodschap. Hij drukt hen op hun verantwoordelijkheid. Velen laten zich in beweging zetten. Anderen nemen de moeite niet. Je hoeft toch zo’n profeet niet onmiddellijk te volgen? Veel mensen vandaag reageren net zo. Veel problemen die worden opgenoemd, zien ze gewoon niet. En anders zijn de problemen wel heel ver weg en zal het hun tijd nog wel duren. Je hoeft je toch niet het leed van de hele wereld op je hals te halen? ‘Ik kies voor het goede gevoel. En als ik een keer naar de kerk ga, dan wil ik het leuk hebben’, citaat van een jonge moeder... Ik dacht: ga je thuis ook altijd voor de ‘fun’? Als het maar leuk is?
Terwijl de tijden ontzettend veranderd zijn in tweeduizend jaar, zijn er toch ook steeds weer parallellen te trekken. Onder een bepaald opzicht is de mens niet veel veranderd. Mensen hebben de neiging om zich neer te leggen bij de bestaande toestand. Uitdagingen ja, maar wel als ik er zelf beter van word. Kijken we wat breder in onze wereld naar wat er aan de hand is? Als een Al Gore zich inzet voor de verbetering van het klimaat, is hij dan een profeet? Als onze paus dinsdag a.s. een rondschrijven – een encycliek - publiceert over hoe je eerlijk handelt, met een hoofdstuk over de kredietcrisis, is hij dan een profeet? Als een vrouw hier in Bernheze zich sterk maakt tegen de luchtvervuiling – de fijnstofconcentratie is hier het hoogst van heel Nederland – is zij dan een profeet?
Een profeet is geen ruziezoeker, een profeet heeft geen slecht karakter. Een profeet is eerder iemand die bewogen is met mensen. Een profeet kijkt verder dan wat onmiddellijk voor handen is. Een profeet wil dat ook onze kinderen, kleinkinderen, de komende generaties, gezond leven, kunnen bouwen aan geluk, in vrede kunnen zijn, elkaar tot steun. Een profeet is iemand die leeft vanuit een gedrevenheid. Waar hij die vandaan haalt? Jezus gaat vaak – zo vertellen ons de verhalen – een nacht bidden, helemaal in zijn eentje. Hij haalt zijn inspiratie bij God, die voor Hem een Vader is. Hij heeft ook voorbeelden in zijn traditie. Jezus kent de verhalen van Ezechiël die we in de eerste lezing hoorden. Hij kent Mozes, Jesaja, Elia en noem ze verder maar op. Hij kent ook het verhaal van Jona de profeet die wel eerst kopje onder moest in de diepe zee voordat hij weer als profeet kon optreden. Al die voorbeelden van mensen hebben Hem gesterkt. En wanneer Hij daar in Nazaret is waar Hij is opgegroeid en de mensen Hem geen geloof schenken, gaat Hij maar snel verder. Zijn ‘drive’ richt zich naar anderen, geen tijd te verliezen. Jammer voor die mensen van Nazaret.
Hebben we vandaag profeten nodig? Meer dan ooit. Verbanden en relaties kunnen niet gebouwd worden op ‘als het maar leuk is’, op louter gevoel. Een economie kan niet gebouwd worden op het snelle winst maken en ‘dan zien we dan wel’. De natuur gaat ten onder - en de mens mee – als we niet behoedzaam omspringen met de goede gaven van Gods schepping. Misschien moeten we allemaal wel een beetje een profeet zijn! Ook wij kunnen ons laten bepalen door die droom van God en van daaruit reageren. Bij ons vormsel hebben toch niet voor niets die Geest van God ontvangen om met liefde en trouw, met moed en vertrouwen te leven? Profeten zijn vandaag meer dan nodig. Omdat het om ons aller toekomst gaat. Omdat het gaat om echt geluk.
Joost Jansen o.praem.