Tot op de dag van vandaag gaat de boodschap van die leerlingen van Jezus verder. Al tweeduizend jaar lang. Er zijn tijden geweest van groei en tijden van krimp. Het lijkt net alsof de wetten van economische groei en verlies ook op die kerk van Jezus van toepassing zijn.

In alle tijden heeft de kerk steeds een antwoord willen geven op de vragen van die (specifieke) periode. Ook vandaag. Afgelopen dinsdag heeft de paus een encycliek – een rondzendbrief – laten uitgaan. Onderwerp: hoe handel je goed, hoe ga je een eerlijke weg door het leven. Heel bijzonder is dat de huidige economische crisis wordt aangesneden. In heel de wereld is deze rondzendbrief met waardering ontvangen: ‘hoopvol’, ‘dat de paus zo’n gevoelig thema durft aan te snijden’, ‘zeer actueel’, ‘hij geeft tenminste inhoudelijke gedachten mee’. Dit document is nog niet in het Nederlands verschenen, wel in de enkele wereldtalen. Ik geef u enkele gedachten uit dit document.

Allereerst: wanneer het gaat om kapitaal – en hoeveel kapitaalinjecties bij de grote banken zijn er niet gegeven – dan moeten we niet vergeten dat het allereerste kapitaal de mens zelf is. Wij zijn zelf startkapitaal. Het gaat om de mens, om zijn toekomst, zijn ontplooiing, zijn geluk. Het is daarom zo belangrijk dat mensen zich ontwikkelen binnen het goede perspectief. Wanneer een mens geboren is, proberen ouders en omgeving hem met veel zorg te omringen zodat hij een goede toekomst tegemoet gaat. We willen natuurlijk dat een kind goed leert. Maar laten we hem ook groeien in de leerschool van de liefde? Duurzame liefde? We hebben onze mond vol van duurzame ontwikkeling, denken we dan ook aan het gebied van de liefde. ‘Zonder waarheid glijdt de liefde af naar sentimentaliteit’, zegt de paus. En als je naar onze soapseries op de televisie kijkt dan kun je hem geen ongelijk geven.

We leven echter vandaag. De tijden zijn snel veranderd. Velen in onze streken voelen de gevolgen van de economische crisis, zeker in Brabant. Als we het dan hebben over de boodschap van het Rijk van God dan gaat het niet over wat vrome gedachten. Dat Rijk van God gaat over vertrouwen in elkaar, dat Rijk van God gaat om wat mensen duurzaam met elkaar verbindt. En dan moet er wat gedaan worden aan de vertrouwenscrisis die aan de basis ligt van onze huidige recessie. ‘Zonder innerlijke solidariteit en wederzijds vertrouwen kan de markt zijn economische functie niet vervullen’, staat er in die encycliek.
Er moet opnieuw vertrouwen groeien tussen mensen onderling willen er niet velen aan de recessie ten onder gaan. Wij zijn niet onze eigen schepper. Dat moeten we ons ook niet aanmatigen. We kunnen niet alles zelf bepalen. Wanneer we blijven steken in het stellen van vragen als ‘hoe komt dit?’ en ‘hoe komt dat?’ dan blijven we arm. We moeten ook de vragen stellen van ‘waarom is dit zo en niet anders?’ Daarom ook dat Jezus zijn leerlingen uitzond om dat Rijk van God. Veel bagage gaf Hij hen niet mee. Die vrienden van Jezus hoefden alleen maar de goede vragen te stellen wanneer ze met mensen in gesprek kwamen. Ze hoefden alleen maar hen te vertellen dat een God van liefde in hen geïnteresseerd is. Ze hoefden hen alleen maar te vertellen dat God alles geschapen heeft en nog steeds mensen bezielt om die schepping verder te brengen. Aan die God mogen we eens verantwoording afleggen.

Als de mens dan goed met het milieu omgaat, zo zegt de paus in de encycliek, dan zal hij ook goed met zich zelf omgaan en met wie hem zijn toevertrouwd. Zijn eigen ontwikkeling komt in gevaar als hij alleen maar zijn eigen, particuliere belang op het oog heeft.
Het is moedig dat de paus deze gedachten met ons deelt. Hij laat zien dat hij een geestelijk leider van wereldformaat is. Hij gaat niet de moeilijke kwesties uit de weg. Hij laat zien dat vanuit God en zijn blijde boodschap ook heel concreet gesproken kan worden. Niet graaien maar delen. Niet het eigen belang voorop maar duurzame relaties en verbanden waardoor mensen gelukkig kunnen leven. Dat zouden de drijfveren moeten zijn van ons allen om te bouwen aan een goed klimaat onder ons.

                                   Joost Jansen o.praem.