Bij het gilde hebben ze een koning. Met veel geluk valt bij het koningschieten op een gegeven moment de vogel. Wie het bevrijdende schot gelost heeft, is koning voor één jaar. Ad Brekelmans is het nu in Heeswijk, Nico van Zutphen is het in Dinther. Ieder jaar weer zie ik hoe de nieuwe koning binnen een gilde zorgvuldig met zijn taak omgaat. Er komt een speciale zorg over hem heen. Hij voelt de verantwoordelijkheid om dit gilde, deze broeder- en zusterschap, te moeten vertegenwoordigen. Hij is echt dienstbaar. .

Dat is ook de bedoeling van dit koningschap binnen een gilde. We weten allemaal dat dit niet altijd het geval is in onze grote wereld. Er zijn heersers te over die - eenmaal aan de macht – hun volk, hun mensen uitbuiten. Leiders die bedoeld zijn om hun mensen te dienen, worden dictators. Het is moeilijk om met macht om te gaan. Macht corrumpeert, zegt men. We zien het ook. Macht doet mensen soms uit het oog verliezen dat dienstbaarheid de bedoeling is. Macht zou gezag moeten zijn, gezag van binnenuit.

We horen dit zoeken naar de goede betekenis van het leiderschap ook in het evangelie. De evangelist Johannes plaatst de discussie op de laatste dag van Jezus’ leven. Jezus staat vóór Pilatus, de Romeinse heerser die de macht heeft over leven en dood. De discussie wordt gevoerd op het scherp van de snede. ‘Ben je nu wel of niet koning?’, vraagt Pilatus aan Jezus. ‘Kan God nu wel of niet ingrijpen in ons leven?’, vragen wij ons soms af als bijvoorbeeld een kwaadaardige ziekte ons overvalt. ‘Hoeveel macht heb je in huis, Jezus?’ ‘Niet op de wijze zoals u dat denkt, Pilatus’, zegt Hij. ‘Mijn enig gezag is dat Ik getuig van de waarheid…’

Weer zo’n moeilijke zin, getuigen van de waarheid. Ikzelf heb soms wat moeite met mensen die de waarheid in pacht menen te hebben. Ze zijn vaak irritant, op het betweterige af. Ik verbind zo’n houding niet aan het leven van Jezus. Wat zou Hij dan bedoelen met gezag dat bestaat in het getuigen van waarheid?

Getuigen doe je niet alleen met woorden, niet alleen met taal. Je getuigt meer door wat je doet dan door wat je zegt. Woorden wekken, voorbeelden strekken. Mensen die door dik en dun trouw blijven aan idealen van vriendschap, van zorg voor elkaar, van eerlijkheid en oprechtheid, die stralen iets uit, ook zonder woorden. Zij gaan er voor dat er een goede, ware weg wordt gegaan. Zij sjoemelen niet, noch met hun geld, noch in hun relaties, noch in hun drijfveren. Zij laten zich niet verleiden in een wereld waarin wél wordt gesjoemeld met geld, wél gerommeld wordt in de relaties, wél met slinkse bedoelingen naar macht wordt gegrepen. Getuigen van de waarheid is heel concreet. Het is meer in je doen en laten dan in alles wat je zegt.

En toch heeft Jezus er wel woorden aan gegeven. In zijn manier van handelen, tot vóór Pilatus die Hem ter dood zal veroordelen, blijft Hij een eerlijke weg gaan én  Hij blijft zijn mond open doen om te getuigen van wat Hem bezielt. Wij voelen aan dat zo’n houding op den duur het langst standhoudt. Wij weten echt wel dat sjoemelen met welke realiteit ook op den duur niet vruchtbaar is. Wij ervaren dat een eerlijke houding mensen niet van elkaar vervreemd, maar hen samenbrengt, samenhoudt.

Leiderschap is niet voorbehouden aan mensen in topfuncties. Ieder van ons draagt verantwoordelijkheid voor elkaar. Aan ieder van ons zijn mensen toevertrouwd. Welke baan of functie je ook hebt, of je nu midden in het arbeidsproces staat of je bent al jaren met pensioen, ieder van ons heeft zorg voor een ander. Kiezen we dan waar we zelf privé beter van worden? Of maken we de keuze voor wat mensen samenbrengt, samenhoudt?

‘Al wie uit de waarheid is luistert naar mijn stem’, zei Jezus in zijn laatste uren. Die woorden blijven hangen, want het gaat niet om de woorden maar om het voorbeeld. Er zijn mensen die hun leven op het spel zetten, hun leven geven, voor een ware, eerlijke weg. En dan hoeven we echt niet alleen aan Jezus te denken. In onze wereld met voldoende dictators, zijn er onvoldoende mensen die instaan voor die ware weg. Helpen wij een handje?

                                               Joost Jansen o.praem.