Deze week kwam ik op de fiets door Oss. Vroeger was daar in de weken vóór Kerstmis een kerstmarkt. Nu heet diezelfde markt: Winterland. Op een Hbo-opleiding in Den Haag mag geen kerstboom meer staan uit respect voor het internationale karakter van de school.Langzaamaan wordt het christelijke karakter van het feest van Kerstmis gemarginaliseerd.

 Kerstmis wordt weer een midwinterfeest. In de eerste eeuwen van onze jaartelling is Kerstmis ontstaan om het heidense midwinterfeest te vervangen. Waarom dit midwinterfeest vervangen moest worden? Omdat mensen angstig en onvrij waren. Ze voelden zich overgeleverd aan de duisternis, niet alleen de fysieke duisternis met deze korte dagen en lange nachten, maar ook het gebrek aan perspectief en hoop. Mensen werden bepaald door vreemde goden die ze niet konden hanteren. Het christendom bracht hen vrijheid, het bracht deze mensen een God van liefde die bezorgd was (én is) om het geluk van zijn mensen. Hoe dat duidelijk werd?

We hoeven de bijbel maar open te slaan. Ook de mensen die bij Johannes de Doper komen (in het evangelie van vandaag), vragen: hoe kun je zien dat mensen geholpen worden, bevrijd zelfs van wat hen kleineert en gevangen houdt? Zijn we niet overgeleverd aan het lot? Eenmaal voor een dubbeltje geboren, altijd voor een dubbeltje geboren. Eens gehandicapt, altijd gehandicapt. Als je afgewezen bent, zul je het je hele leven voelen. Arm op de wereld gezet, je blijft het, en vandaag word je alleen maar armer in verhouding tot de rijken die als maar rijker worden.

Johannes de Doper zegt: ‘Na mij komt Iemand die sterker is dan ik; ik ben niet waardig de riem van zijn sandalen los te maken. Hij zal u dopen met de heilige Geest en met vuur.’ Om wat Johannes hier zegt, wordt hij ieder jaar in de Advent gelezen. Want met die Iemand, met die ‘Hij’, wordt Jezus bedoeld die met Kerstmis wordt geboren.

Waaraan herken je die Iemand, die Jezus? Je herkent Hem aan dat er gedeeld wordt. Aan het feit dat mensen, hoe arm of gehandicapt ze ook zijn, altijd kunnen rekenen op God en op mensen die van Hem uit leven. Je kunt het werken van God en de goede Geest van Jezus herkennen aan mensen die alles er voor over hebben om anderen nabij te zijn. Je kunt ze herkennen aan hun vuur, innerlijk vuur en gedrevenheid bij hun inzet.

In dit weekend halen we mensen naar voren die in Afrika en Latijns-Amerikaan zich inzetten voor nieuwe kansen voor arme mensen. Solidaridad heet die organisatie, bekend van Fair-Trade, van Max Havelaar koffie en chocolade, van Microkrediet waar prinses Maxima zich voor inzet. Dit jaar staan de cacaoboeren centraal, met name in Ivoorkust. ‘Zonder cacao kan ik niet leven’, zegt Simone, ‘cacao is mijn hoop’. Simone is weduwe en cacaoboerin. Er zijn bij haar grote problemen: de bomen zijn oud, de pesticide is duur en de prijs die ze voor haar cacao krijgt laag. De cacaobomen die oud zijn moeten vervangen worden. Maar daar is nu geen geld voor. Simone is door mensen van haar coöperatie in aanraking gekomen met het programma van Solidaridad. Mensen van de coöperatie waar ze lid van is, kwamen naar het dorp en maakten haar hiervoor enthousiast. Met andere leden in de gemeenschap kreeg ze groepsgewijs verschillende trainingen. Niet in het dorp, maar gewoon in de praktijk. ‘Lessen en trainingen kregen we, terwijl we tussen de cacaobomen instonden. Die gezamenlijke trainingen versterkten ons gemeenschapsgevoel.’ Nu al ziet ze veranderingen op haar boerderij. Ook verwacht ze een meerprijs als ze de cacao verkoopt. Dank zij het  programma van Solidaridad.

Zo concreet is nu het werken aan de komst van de Heer. Zo concreet kunnen ook wij het maken. Hoe? Allereerst door de aandacht van ons hart. Als het niet van binnenuit gebeurt, koopt Onze Lieve Heer er niets voor. Maar het hart vraagt ook om handen, om delen met elkaar. Het werken aan de komst van de Heer kan ook door een kerstpakket klaar te maken. Het kan door de collecte voor Solidaridad. Het kan door een houding die wij zelf ook graag zouden ontvangen. Wat je wilt dat aan jou gedaan wordt, doe het eerst aan een ander…. Dat is solidariteit. Dat is bouwen aan de stal waar de Verlosser van de wereld, Gods eigen Kind ontvangen wordt.

                                   Joost Jansen o.praem.