overweging op 6 juni 2010
‘Geef zelf maar wat te eten…’, dat zouden we vandaag eens moeten zeggen op landelijk vlak! Mensen gaan er de komende tijd op achteruit, zo wordt ons door de politiek voorgehouden. Dan krijg je ook crepeergevallen (zo noemen we dat) die echt onder het bestaansminimum zakken.
Ze zullen hun hand komen ophouden. ‘Geef zelf maar wat te eten…’, zou dat dan ook gelden? Neen, dit geldt niet voor ons. Wij leven in een beschaafd land, we hebben het allemaal goed geregeld. Er is de bijstand, er is een bijstand-plus, er zijn ook nog speciale potjes, er is een behoorlijk netwerk aan sociale voorzieningen. In Nederland hoeft niemand buiten de boot te vallen. Als mensen dan toch nog buiten de boot vallen dan is het hun eigen schuld. Die opmerking van Jezus is echt niet voor ons bestemd.
En als dat ‘geef zelf maar wat te eten..’ slaat op wat aandacht voor elkaar? De sociale cohesie staat ook onder druk. Het groeten van elkaar op straat gaat achteruit. Ook onze dorpen krijgen stadse allures. Zijn we ook op dit vlak ontslagen om voor een ander op te komen?
Ik geloof niet dat we alle vragen die mensen ons stellen – of het nu om materiële goederen gaat of gewoon betrokkenheid – zomaar kunnen afdoen met: doe het zelf maar. Die leerlingen van Jezus waren al zo lang met Hem onderweg dat zij wel begrepen dat dit niet de manier van werken was in dat rijk van God waar Jezus al zo vaak over verteld had. Zij waren wellicht ook wat verbaasd van zo’n opmerking van Jezus. Gelukkig dat ze bleven praten, ze lieten het er niet bij zitten. ‘Wel hebben we vijf broden en twee vissen.’ Er is een klein beetje voorhanden. Of dit nu wat broden en wat vissen zijn, of wat geld vandaag, of wat aandacht, hulp en zorg, en klein beetje van dit alles is er toch altijd wel? Of zitten we helemaal in ons eigen hokje opgesloten? Neen, zo zitten we niet in elkaar. Toen die vrienden van Jezus aan de slag gingen met dat weinig beetje dat ze hadden, toe gebeurde er iets wonderlijks. Er bleek genoeg te zijn. Nu moeten we er wel bij vermelden dat Jezus eerst wat over die broden en vissen gebeden had. Als je goed hebt opgelet dan zijn het woorden die we bij elke eucharistieviering ook gebruiken… Jezus had gebeden over die broden en vissen, Hij had die gaven in een wat breder kader geplaatst. Hij geloofde dat God zijn mensen met zorg omringd. En in dat bidden riep Hij God te hulp aan, en tegelijkertijd ook wel de mensen om Hem heen. Bidden werkt altijd op verschillende vlakken. In ieder geval gingen mensen met elkaar delen, niet alleen die vijf broden en twee vissen, maar ook al het andere dat ze bij zich hadden. Zo geschiede dat.
Zo kan het ook vandaag gebeuren. Als mensen maar de goede keuzes maken. Ook deze week. Want het spant er wel om. Hoe maken we onze keuzes in het stemhokje? Willen we een samenleving waarin mensen elkaar uitsluiten of juist een maatschappij waarin men zorg heeft voor elkaar. Gaan de armen er verder op achteruit, of de ouderen, de zieken? Of kiezen we evenredige verdeling van de pijn van de bezuinigingen? Ons breken en delen in deze viering heeft ook maatschappelijke consequenties. We kunnen ons niet verschuilen achter onze kerkgang. Het gaan naar de kerk heeft ook te maken met ons gaan naar de stembus.
Dit breken en delen heeft tot doel dat mensen met elkaar meer en meer verbonden raken. Het Lichaam van Christus dat we vieren in de eucharistie, en dat we ook elke keer weer ontvangen, betekent ook dat we als kerk bij elkaar worden gebracht. Ook de kerk heet ‘Lichaam van Christus’. Soms een beschadigd lichaam, soms wat smerig gemaakt, maar dat kan herstellen en daar doen we vandaag veel aan. Het breken en delen van wat materieels als brood en vissen of het breken en delen van zorg en aandacht, van liefde en vriendschap, bouwen een kerkgemeenschap op, bouwen een samenleving op.
En de keuzes? Die moeten wij, verantwoordelijke mensen, maken. Hier in deze kerk wordt ‘slechts’ een voorbeeldgebaar gesteld met het breken en delen van brood. Het eigenlijke werk begint buiten dit kerkgebouw. Het breken en delen wordt ons toevertrouwd.
Joost Jansen o.praem.