Overweging 3 oktober. Ik stond afgelopen donderdag niet bij een moerbeiboom waar het evangelie over gaat. Ik stond in Assisi, in Italië,  wel bij de boom waarin de vogeltjes zaten aan wie Franciscus zijn goede boodschap vertelde. Dat is erg indrukwekkend. Die boom is al heel oud.

 Enkele tientallen jaren geleden is er een flink stuk van de boom afgewaaid bij een windhoos. Maar gelukkig herstelt de boom zich goed. Zo gaat dat in de natuur. Franciscus heeft hier gepredikt voor de vogels. Hij deed het ook voor mensen, maar ook voor de dieren. Daarom hebben ze later, eeuwen nadat Franciscus geleefd heeft, zijn sterfdag uitgeroepen tot Werelddierendag – 4 oktober, maandag a.s. De katholieke kerk was de Partij voor de Dieren al ver vooruit! Franciscus leefde in de dertiende eeuw. Hij is maar 44 jaar oud geworden maar wat hij in zijn korte leven heeft gedaan, is te merken tot op de dag van vandaag. Tot zijn 25^ste jaar heeft hij een rijkeluibestaan geleefd, verwend zoontje van een lakenkoopman, de C&A van zijn tijd. Plotseling draaide zijn wereld om toen hij zag dat mensen met al hun rijkdom niet gelukkig waren. Want wie rijk is wil steeds meer. Hij zag mensen die afhankelijk waren zoals ongeneeslijk zieken. Hij zag de dieren die ook afhankelijk zijn van wat er voor hun snuit of bekje verschijnt. Dieren die ook afhankelijk zijn van hoe de mensen met de schepping omgaan. Dieren moeten maar er op vertrouwen dat ze ieder dag het nodige bij elkaar kunnen scharrelen. Vertrouwen, geloof. De vraag van de vrienden aan Jezus gaat er ook over. Geef ons meer geloof staat er. Je kunt ook vertalen: geef ons meer vertrouwen. Vertrouwen is een kostbare zaak. Franciscus zal dat mensen met al hun rijkdom en macht het vertrouwen aan het verleren waren. Wat deed hij: hij koos voor de armoede, hij koos voor de afhankelijkheid. Zij vader die in hem een goede opvolger zag in zijn stoffenzaak wilde hem niet laten gaan. Op het marktplein trok Franciscus al zijn kleren uit en gooide die naar zijn vader. Hier heb je alles, zei hij. En Franciscus ging toen maar een vervallen kerkje restaureren. God had het hem gezegd. Er waren veel vervallen kerken in die dagen. Ik ben geweest bij twee kerkjes die Franciscus opgeknapt heeft. Mooie kerkjes, midden in een prachtig Italië. Maar het had natuurlijk ook een diepere betekenis. Want met die kerkjes die een ruïne waren geworden, wees Franciscus op de puinhoop die mensen soms maken van hun kerk. Dat was toen zo, en zo is het ook vandaag. Moet er ook vandaag niet veel gerestaureerd worden? Want de kerk maakt een moeilijke tijd door. Ook vandaag moet de kerk weer hersteld worden. Ook vandaag hebben we mensen als Franciscus nodig.

Met welk gereedschap? Franciscus had zijn handen, zijn verstand en zijn hart. Plus nog één machtig wapen, als we het een wapen mogen noemen. Franciscus koos voor de armoede. Hij bezat niets. Net zoals de dieren met wie hij optrok, de hazen die door het veld renden, de vogels die met hun mooie zang de lof van God verkondigden, de mieren die steeds har werkten, de krekels die sjilpten dat het een lust was en nog zoveel andere schepselen Gods. Franciscus echte gereedschap was zijn armoede. Dan ben je niet machtig, dan hoef je je niet te beroepen op pracht en praal. Armoede ontwapent. Armoede maakt ook vrij. En een vrij mens kan iedereen ontmoeten. Een arm en vrij mens nodigt uit. Bidt en smeekt ook liefde en genade. Net zoals Onze Lieve Heer om onze inzet en verantwoordelijkheid bedelt.

We kunnen in Franciscus de dierenvriend zien. We kunnen hem bewonderen om zijn eenvoud. Maar dan blijven we nog aan de buitenkant zitten. We kunnen hem een naïeve zonderling of een uitzonderlijke figuur noemen. Maar in onze wereld van macht en geweld, van gewichtigdoenerij, van ongebreidelde consumptiedrift, van prat gaan op glans en glorie, geld en rijkdom, van afgebakende rechten en plichten, is het bevrijdend naar iemand als Franciscus op te kijken. Zijn totale armoede, zijn authentieke eenvoud en dienende liefde laten zien hoe Jezus van Nazaret ook is geweest. Wat men nu van ons zegt, mag ons helemaal niet deren. Alleen als ons geloof echt en krachtig is, kunnen we veel overbodige ballast over boord zetten. Zo kunnen we dat huis van God, die kerk, herstellen.

 

Joost Jansen o.praem.