Alle aandacht gaat naar Maria, in verwachting van haar eerste kind. Alle aandacht gaat vaak naar de mens die ogenschijnlijk het meest meemaakt. Dat zie je ook wanneer iemand ziek is. Wie kijkt er om naar de vrouw van een ernstig zieke man? Het is te begrijpen dat alle aandacht naar Maria gaat: zal zij niet over een week Jezus ter wereld brengen, God-met-ons? En is een hoogzwangere vrouw niet gewoon interessant?

Hoe dicht ook bij Kerstmis, vandaag gaat het niet op de eerste plaats over Maria. Het gaat over Jozef. Het gaat over de man van Maria die vaak een beetje schlemielig er bij staat op veel schilderijen. ‘Heb ik nu wel of niet met deze zwangerschap van doen?’, schijnt hij zich af te vragen. Jozef wordt voor het voetlicht getrokken. Jozefs naam betekent: de toegevoegde. Jozef is toegevoegd aan Maria, niet alleen om haar een plaats te geven in de samenleving van toen. Zonder man was je nergens in die tijd. Jozef is ook toegevoegd om iets heel eigens aan de komst van God-in-ons-midden toe te voegen. De schrijver, de evangelist Matteüs, begint dan ook dit stukje verhaal met de woorden: dit is de schepping… Hij wil als het ware zeggen: met de geboorte van Jezus Christus schept God een nieuw begin. Jozef wordt hiervoor aangesproken. Jozef de dromer, Jozef die talmt, Jozef die zich afvraagt welke rol hij in het geheel speelt. Jozef staat voor de mens die eerst alles goed overdenkt. Maria heeft, zodra ze de roep van de Boodschapper, de engel Gabriël, gehoord heeft onmiddellijk ‘Ja’ gezegd. Jozef: hij neemt de tijd, hij slaapt er een nachtje over. Tijdens zijn slaap krijgt hij zijn droom, net zoals eeuwen eerder de Jozef in Egypte dromen kreeg. Deze Jozef in Egypte redde een heel volk van de honger. Is dat bij onze Jozef, de man van Maria, ook het geval?

God zij dank dat bij de schepping de Schepper de mens man en vrouw heeft gemaakt. Je hebt Maria nodig om een God-met-ons in het Kind Jezus geboren te laten worden. Maar je hebt ook de man Jozef nodig. Jozef overdenkt, laat het onderbewuste meespelen, bouwt het huis waarin Jezus kan groot worden. Jozef is de man die beschermt. De moeder en de vader, hoe het biologisch ook zit met deze Maria en Jozef, beiden zijn hard nodig voor dat werk van God in onze wereld.

Toen ik deze week aan kinderen van ongeveer zeven jaar oud over het Onze Vader sprak en wat stilstond bij de vader, kwam constant de moeder naar voren. Ze wisten wel dat er een vader nodig was voor een geboorte, maar verder… O ja, ook voor de centjes want anders hadden ze niet te eten. Toen dacht ik: ik moet het dit weekend over Jozef hebben, de man naast Maria, de vader van Jezus. Hij bouwt het huis waarin Jezus opgroeit en waardoor Jezus zijn plaats kan innemen in onze wereld. Hij bouwt het huis, niet alleen omdat Jozef timmerman is en Jezus zelf bij hem het vak heeft geleerd. Je bouwt op verschillende manieren een huis. Het gaat echt niet alleen om de houten constructie. Jozef bouwt het huis van vertrouwen. Jozef heeft zijn opdracht begrepen: background geven, ondersteuning, bescherming, structuur zodat dit bijzondere Kind Jezus echt mensen kan verzoenen.

Bij de schepping van de wereld heeft God de mens man en vrouw gemaakt, vader en moeder. Dat geldt voor iedereen, ook al heb je zelf geen kinderen, zoals ik. Om God voort te brengen, om God te laten zijn in onze samenleving, heb je een moeder nodig zoals Maria, heb je een vader nodig zoals Jozef. En kinderen zijn kwetsbaar in hun groei… dat weten we deze week maar weer al te goed met al de ontuchtzaken met kinderen, Amsterdam, Nijmegen.

Het is in deze laatste week naar Kerstmis toe zo gemakkelijk om je te spiegelen aan Maria. Dat is goed, zeker als je zelf in verwachting bent geweest en je kinderen hebt gebaard. Het is even belangrijk om je ook te spiegelen aan Jozef die de zaak goed heeft overdacht en er in mee is gegaan. Ook hij staat garant voor het komen van God in ons midden. Ook Jozef bouwt aan dat huis van vertrouwen waarin kinderen én volwassenen niet alleen gerespecteerd worden (en er geen vuiligheid mee wordt uitgespookt), maar waarin kinderen én volwassenen beschermd worden en opgroeien om zelf weer te bouwen aan vertrouwen.

Wat hebben we dan zo’n Jozef hard nodig…

Joost Jansen o.praem.