overweging op 30 januari 2011

Iemand die belangrijk is omgeven wij met meer eer dan iemand die maar net komt kijken. Dat is gewoon onder ons en het zal zo waarschijnlijk altijd blijven.

We houden ons liever op met de geslaagden in onze samenleving dan met de kansarmen. Heel onze maatschappij en onze menselijke relaties is toch gebaseerd op ‘ruilhandel’? Ik leg uit: als we iets voor een ander doen dan verwachten we toch dat die ander ook iets voor ons terug doet? Al is het maar door te zeggen hoe goed we toch wel zijn… Het klimaat van ‘voor wat, hoort wat’ komt overal voor.

 

En dan horen we een verhaal over ‘armen van geest’, over barmhartigen, over vredezoekers, over mensen die vervolgd worden omwille van de gerechtigheid… Ze worden nog zalig/gelukkig geprezen ook! Zo begint de openingstoespraak van Jezus nadat Hij gedoopt is door Johannes en eerst de confrontatie met de duivel in de woestijn is aangegaan. Als je het gevecht met al je ongebreidelde verlangens hebt gevoerd en wat rustiger van binnen bent geworden, dan kun je met wat meer realiteitszin de wereld bekijken. Ten opzichte van al die patsers, hebbers, machtigen in onze wereld, heeft Jezus een omgekeerde boodschap. De wereld op z’n kop. De zaligsprekingen is geen normale taal. In onze maatschappij levert dit niet veel op. En daar is het ons toch vaak om te doen? Wij kijken toch liever naar de kampioenen, de mens die geslaagd zijn? Terwijl wij zeggen dat de brutalen de halve wereld hebben, zeggen de Schriften dat de mensen met vertrouwen in God de aarde zullen beërven.

Vertrouwen in God. Vertrouwen in een God die we niet zien en die we niet zo direct kunnen ervaren als een andere mens. Vertrouwen in God die ons leven heeft geschonken… Hoe langer hoe meer voel ik hoe belangrijk het is om te leren omgaan met het feit dat we leven hebben gekregen. Niet zelf gemaakt. Na de dinsdagavond van deze week waarop we indringend hebben gesproken over de laatste levensfase – euthanasie en palliatieve sedatie – heb ik iets over me gekregen van: leven hebben we ontvangen. We maken het zelf niet. Leven is ons toevertrouwd en we zullen daar ook verantwoording over moeten afleggen. Zal God mij op het einde van mijn leven ‘zalig’ prijzen? Maar dan moet Hij me ook nú kunnen zalig prijzen… Dat is misschien wel een grotere opgave dan te wachten op het einde van mijn leven…

Het wordt ons er vandaag niet gemakkelijker op gemaakt. We leven in een wereld van snelle en soms ook vluchtige contacten. Vaste kaders, ook in relaties, zijn onzeker geworden. Mensen worden steeds meer op zichzelf teruggeworpen en dan groeit de angst. Vanuit deze situatie luisteren we naar het bemoedigende verhaal van het evangelie. De kwetsbare mensen worden aangesproken. Mensen die wat gemakkelijker kunnen ervaren dat in het bestaan alles draait om gave, om geven en ontvangen. Om mensen met elkaar. Het gaat niet om eenlingen, maar om groepsgenoten, om reisgenoten.

Zij die in net evangelie zalig worden geprezen zijn mensen die – vaak door schade en schande – ontdekt hebben dat je je bestaan gekregen hebt. Het is een gave. God heeft ons leven geschonken. We mogen er in alle vrijheid mee omgaan. Maar God maakt ons ook verantwoordelijk voor dit geschenk van leven. Hij zal ons eens vragen: ‘Wat heb je met mijn gave gedaan?’ Heb je anderen getroost? Dan ben je zalig. Heb je vrede gebracht? Ook dan. Ben je zuiver van hart, dan kun je God ontdekken in alles en ieder die je tegenkomt. Je bent dan wel zalig, wat het zelfde is als: wat een geluk dat dit bij jou is gegroeid!

Wie deze weg gaat, hoeft niet bang te zijn. Dat is de meest wezenlijke boodschap van God aan ons in al deze verhalen. Zalig ben je als je zo leeft dat je niet bang hoeft te zijn. In een wereld waarin heel veel mensen wél bang en angstig zijn, wordt in deze acht zaligsprekingen een weg aangeboden die ruimte schept en vrijheid schenkt. Tevreden zijn met wat je hebt en dat je niets te verliezen hebt. Vertrouwvol je weg gaan omdat God jou vertrouwt en je altijd kracht geeft. Perspectief houden en hoop omdat je altijd kunt opstaan: dat is ontzettend belangrijk. Zouden dit de waarden zijn die blijven ook al valt alles om je heen in elkaar?

Joost Jansen o.praem.