Halverwege deze week wist ik nog niet waar ik over zou preken in dit weekend. Niet dat ik droog stond. Er was eerder te veel aan indrukken, aan zaken waar ik mee bezig was, aan mensen waar ik mee bewogen ben. Toen vertelde iemand mij: ‘Ik had het op mijn werk erg druk. Ik wist niet hoe ik het allemaal op orde moest krijgen. Toen heb ik maar een week vakantie genomen. En na die week had ik het in korte tijd voor elkaar.’ Ik herkende dat. Ik pak in zulke omstandigheden mijn fiets.

Wat gebeurt er dan in een mens? Je keert in tot je kern, tot je hart, tot je ziel, of neem maar je eigen woord voor het diepste puntje in je zelf. Je rust daar bij uit. Je wordt even ten diepste bewogen. De bijbel gebruikt daar het woord ‘barmhartigheid’. Als je dit woord in de taal van de Bijbel ontleedt dan wordt dit woord in verband gebracht met de moederschoot. Daar waar nieuw leven ontstaat en groeit, en van waaruit het ook geboren wordt. Dat is een heilig gebeuren.

Is er nog plek in onze samenleving voor dit heilig gebeuren van ontroerd worden, barmhartig zijn, van ten diepste ‘houden-van’? Soms vraag ik het me af, en velen met mij. Worden we in onze gezinnen niet opgezweept tot meer, tot sneller, tot uitersten? Een beetje genieten is niet voldoende, je moet ‘super’ kunnen genieten. Gewoon een paar dagen rust zegt niet veel, neen, je moet even weekendje uit, op twee uur vliegen. Een gewoon feest is niet meer van deze tijd, je moet uit je dak kunnen gaan. Is er nog plaats voor het heilig gebeuren van ontroerd worden, barmhartig zijn, van ten diepste ‘houden-van’?

Het is vanuit deze achtergrond – die echt van alle tijden is - dat Jezus in zijn Bergrede spreekt en Mozes 1400 jaar vóór Hem het joodse volk in de woestijn toespreekt. Weest heilig want ik ben heilig zegt de Heer…, weest volmaakt zoals God volmaakt is... Deze twee religieuze leiders, deze herauten van Gods Woord, willen hun mensen alleen maar terugbrengen tot de kern van hun wezen. Uiteindelijk gaat het toch slechts om wat je opbouwt aan liefde en verbondenheid?

We kennen de uitspraak: wat niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet. In vele culturen en godsdiensten is deze gulden regel te vinden. In het Jodendom en christendom wordt deze net even anders geformuleerd. ‘Bemin uw naast als u zelf.’ Het is een positieve opdracht. ‘Heb je naaste lief, hij is als jij’, zo komt het wel heel dicht op onze huid. Dat wat jij wilt dat anderen voor je doen, doe het eerst aan anderen, dat is nog een tikkeltje meer. Maar daar gaat het die Jezus wel om. Dat is zijn drijfveer geweest, en is zijn opdracht nog steeds. Het gaat dan niet meer om een berekenende houding naar anderen: ik doe dit opdat jij dan dat voor mij doet. Neen, het is een liefdevolle houding, je geeft zonder iets terug te willen ontvangen. En dat is niet doorsnee! Dat is gewoon bijzonder!

Kunnen wij dat? Kan ik dat? Soms wel. Als ik geraakt wordt. Als ik me laat raken. Als ik me innerlijk laat beroeren. Het draait toch weer om ons binnenste! Van nature hebben we dit bij onze kinderen, kleinkinderen, bij allen van wie we houden. Maar wij kunnen zo’n houding ook aannemen bij anderen. Jezus zegt: zelfs bij je vijanden. Dat is misschien wat extreem, maar er zijn voorbeelden van mensen die dit hebben gedaan. Bij de vormelingen wordt het voorbeeld gebruikt van Maximiliaan Kolbe, een pater franciscaan die in Auschwitz de plaats ingenomen heeft van een ter dood veroordeelde jonge huisvader. Ik ben in die dodencel geweest.

De weg van God betekent de menselijke wetmatigheden omkeren. Niet in een handomdraai, dat kan niet. Wel van binnenuit doordat we ons laten raken, doordat we even de tijd nemen om van binnen stil te worden. Als je dat een kwartiertje per dag doet, dan vernadert je leven echt. En dan verandert ook je omgeving. Dan groeien we aan elkaar!

 

Joost Jansen o.praem.