Duivels zijn niet ver weg, ze liggen als het ware overal op de loer. Dan hoeven we echt niet te denken aan lugubere films, of aan exorcisme, aan duiveluitdrijvingen, dan hoeven we maar te kijken in onze wereld. Als Kadhafi zijn eigen bevolking bombardeert dan is dat duivels werk. Maar ook als iemand steeds er plezier in schept om mensen tegen elkaar op te zetten, op de werkvloer of in zijn eigen gezin, dan is dat duivels werk. Of het nu in het geniep gebeurt of in helder daglicht, daar waar verdeeldheid gebracht wordt, daar waar een vies spelletje wordt gespeeld van macht, dat is des duivels.

Nu zijn er mensen – en Jezus is zo’n mens – die heel helder dit heeft aangekeken. Dat is de kracht van het evangelie dat we zo juist hebben gehoord. Jezus bevindt zich in de woestijn, in de afzondering, overgelaten aan zijn eigen zielenroerselen. Het overkomt ook ons als we helemaal aan ons zelf worden overgelaten. Er kan van alles door je heen gaan, rijp en groen. Dat gebeurt ook bij Jezus. Van Hem is het opgeschreven. Er is ook systeem ingebracht. Want het gaat om brood, om overmoed, om macht.

Het gaat allereerst om het dagelijkse brood, maar dan wel op een ongecontroleerde wijze. Het gaat om die ingewortelde drang om je zelf te vullen en tevens om te grijpen, te graaien en je zelf te verrijken. Veelal ten koste van anderen. We herkennen dit toch? Bij anderen, ja. Ook bij ons zelf? In de oorsprong was het al zo, hoorden we in het scheppingsverhaal. Die vrucht aan die boom die lijkt zo lekker! Toch moet ik er afblijven… Er zijn nu eenmaal grenzen gesteld.

Naast het ‘graaien’ gaat het ook om macht. Natuurlijk is er gezag nodig om een gemeenschap te leiden en mensen bij elkaar te houden. Maar het uitoefenen van macht? Ook subtiel… Macht ligt altijd op de loer, als je het voor het zeggen wilt hebben. Als je je eigen wil wilt opleggen, veelal ten koste van anderen.

En dan de overmoed. ‘Riskeer het maar’, zei de duivel tegen Jezus, laat je maar van dat hoge gebouw afvallen. Riskeer het maar dat je op de snelweg inhaalt omdat je auto dat wel aankan, de anderen moeten maar even opzij. Riskeer het maar, Kadhafi, om je eigen mensen te doden. Overmoed respecteert niet meer de gewone menselijk maatstaf.

Deze drie bekoringen, beproevingen, uitdagingen komen ook onder ons voor. Niet extreem, maar ze zijn wel aanwezig. Hoe er mee om te gaan? Jezus negeert ze niet. Hij steekt zijn kop niet in het woestijnzand. Hij kijkt de duivel, die verdeler, die onrustzaaier, aan. Hij beroept zich op de overgeleverde wijsheden van zijn volk, alles wat Hem door zijn ouders, zijn grootouders, zijn familie en dorpsgenoten is verteld. Wat Hij gelezen heeft in zijn Bijbel. ‘Je leeft niet van brood alleen…, je stelt God niet op de proef…, alleen aan God geef je uiteindelijk de eer, je bent niemands slaaf.’ Jezus is meester over zijn aanvechtingen. Daarin gaat Hij ons voor.

Dit is de eerste zondag van de vasten, de eerste zondag van de tijd van veertig dagen naar Pasen toe. Het gaat om vasten, heel gevarieerd. Van meer bezinning, maar aandacht voor een ander, van je geregeld de vraag stellen: heb ik dit wel nodig? Waar gaat het in de kern om in mijn bestaan? Dat is het gevarieerde vasten. We hebben het allemaal nodig. Jezus heeft de moeilijkheden aangekeken, die duivelse machten van graaien, macht, overmoed. Voor Hem is er een groot verschil tussen ‘des duivels zijn’ en ‘vol engagement’, passie. Het eerste verdeelt, het tweede brengt mensen bijeen en bouwt op. Zullen we ons richten op Pasen? Zullen we de verleidingen doorstaan? Zullen we echt wat maken van deze tijd van vasten? Het gaat om de kern van ons bestaan!