overweging op Vredeszondag – 18 september 2011Is het oneerlijk om mensen die maar één uur gewerkt hebben hetzelfde loon te geven als zij die de hele dag gewerkt hebben? Hoe zouden de vakbonden vandaag reageren? Met het pensioenakkoord hebben ze ook grote moeite. De een heeft hard gewerkt, de ander heeft bijna de hele dag moeten wachten. Vraagt dat wachten in onzekerheid ook geen inzet? De een heeft zijn loon verdiend, de ander heeft het als een gift ontvangen. Is belangeloosheid dan verkeerd?
U merkt dat deze gelijkenis veel oproept en dat is ook de bedoeling. Jezus heeft gelijkenissen verteld om mensen aan het denken te zetten. Fundamenteel. Onze wereld heeft dat hard nodig. We zitten in de stroom van Nine-Eleven. Vorige week zondag hebben we allemaal het gedenken van de gebeurtenissen op 11 september 2001 kunnen volgen. En ook wat er in die tien jaar aan conflicten en oorlogen is losgebarsten. De onderliggende vraag blijft steeds: hoe gaan we om met verschillen. Verschillen tussen rijke landen en arme landen, verschillen tussen godsdiensten, met name het verschil met de islam, verschillen tussen economische systemen, socialisme of kapitalisme. Wie niet kan omgaan met verschillen, vervalt op den duur in jalousie. Jalousie brengt haat. En haat leidt vaak tot oorlog.
Het is niet gemakkelijk om met verschillen om te gaan. We zien het bij kinderen: ‘Maar zij heeft meer dan ik.’ Misschien heeft dat kind wat meer nodig… ‘En hij hoeft nooit te helpen met de afwas…’ Misschien maakt dit kind veel kapot en moet hij juist iets anders doen in het gezin. Het zit gewoon heel diep in iedere mens om zich te vergelijken met een ander, jong en oud. Het zit diep in de mens om de verschillen uit te vergroten en er rechten aan te ontlenen. Kijk maar eens naar de meningsverschillen rond de pensioenen en de stakingen die weer het gevolg zijn van diepe onenigheid terwijl iedereen weet dat het pensioenstelsel op den duur onbetaalbaar wordt.
De Bijbel begint met verhalen over hoe God de wereld en de mens geschapen heeft. Hij schiep de mens naar zijn beeld en gelijkenis. Hij schiep hem man en vrouw. De mens draagt het verschil van de oorsprong af in zich mee. En God gaf de mens capaciteiten mee, op de eerste plaats om lief te hebben. Want als je geschapen bent naar Gods beeld en gelijkenis, dan ben je geschapen naar het beeld van de Liefde. En niet alleen de liefde tussen die ene man en die ene vrouw, want daar denken we natuurlijk onmiddellijk aan. Maar ook de liefde in alle verbanden, in alle ontmoetingen. ‘Mag ik soms met het mijne niet doen wat ik verkies, of zijt ge kwaad, omdat ik goed ben?’, antwoordt Jezus op de verwijten van de arbeiders. ‘Mag ik niet handelen uit belangeloosheid? Uit liefde?’
Laten we een stap verder maken. We kunnen het allemaal nog wel een beetje volgen - en ook accepteren – als het gaat om wat er tussen mensen gebeurt. Maar het geldt ook wereldwijd. Het is niet eenvoudig om met verschillen te leven met moslims in je midden. Ook in Dinther zie je af en toe een vrouw in boerka. En meisjes met hoofddoekjes zijn er ook en we vergeten hoe de nonnen vroeger ook altijd een hoofddoek droegen. Veel mensen laten de angst voor het verschil toe. Angst die nog wat verder wordt uitgebuit door mensen die Nederland vrij willen hebben van moslims. Leven met verschil vraagt om dialoog, vraagt om gesprek.
In de eerste lezing hoorden we God zeggen: ‘Uw gedachten zijn nu eenmaal niet mijn gedachten, mijn wegen niet uw wegen.’ Dat vraagt van ons dat we bij alles en ieder altijd ook incalculeren dat het ook anders kan. Ik kan nergens rechten aan ontlenen, ik mag de belangeloosheid, de liefde in me laten groeien. Dan pas kan er vrede groeien.
Er kan pas vrede groeien wanneer ik de ander waardeer om hoe anders hij of zij is. En wat tussen mensen gebeurt in het klein, zou ook tussen volkeren moeten gebeuren in het groot. En is wat in het klein gebeurt niet een oefenschool voor onze grote wereld?
Kunnen we overal de liefde toelaten? Dan zal er vrede groeien….
Joost Jansen o.praem.