De oudste kerk die we in HaDee bezitten is niet de Willibrorduskerk, de Servatiuskerk of de Abdijkerk, maar de bescheiden Hervormde Kerk die in 1843 werd gebouwd op grond die was geschonken door notaris-burgemeester Pieter Gelpke. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, toen de kerk tijdens Operatie Market Garden in de vuurlinie lag, doorzeefden kogels het windvaantje op de dakruiter.

Het protestants kerkje in Dinther is het oudste nog bestaande kerkgebouw van Heeswijk & Dinther. De katholieken kregen in de tweede helft van de 19e eeuw groeistuipen, bouwden nieuwe kerken die tot in de hemel moesten reiken en sloopten hun te klein bevonden middeleeuwse voorganger. De abdijkerk (1857) stamt uit de tijd dat de norbertijnen van Berne goed en wel hier waren neergestreken om hun kloosterleven weer op te pakken.

De protestanten van Dinther en Heeswijk bouwden hun eerste kerkje aan de Lariestraat in Heeswijk, maar in 1843 verkasten ze naar Dinther en bouwden er de huidige kerk. De gevelsteen met de inscriptie ‘G.H. Gelpke 1843’ naast de toegangsdeur (zie FulHadee fotofilm) herinnert ons eraan.

De protestantse kerk is niet alleen de oudste, ook de kleinste en de eenvoudigste kerk van HaDee, oorspronkelijk zelfs nog eenvoudiger dan nu: een zaalkerkje zonder toren. Bij de restauratie in 1903 kreeg het kerkje een klokkentorentje op het dak, een dakruiter.
Bij de laatste opknapbeurt in 1980 werd ontdekt dat de windvaan op de dakruiter doorzeefd was met gaten. Dat moet zijn gebeurd bij de bevrijding in september 1944, toen het kerkje in de vuurlinie lag. De windvaan werd vervangen, maar het siert het kerkbestuur dat het oude vaantje is behouden als aandenken aan het lijdensverhaal van de Tweede Wereldoorlog. Terwijl bij grote ‘onherstelbare’ restauraties van monumenten veel levensgeschiedenis verloren gaat heeft de protestantse kerkgemeenschap het geruïneerde vaantje behouden en als ‘Mahnmal’ een plek gegeven in de consistoriekamer. In de kleinste, soberste en oudste kerk van HaDee blijft oorlogsleven voelbaar.