{youtube}z9U7DPmdqUI{/youtube}

Open Monumentendag is het jaarlijks evenement om te laten zien hoe trotse eigenaars  ons erfgoed koesteren en wat de gemeente onderneemt om ons historisch DNA bij de eigen inwoners beter tussen de oren te krijgen. Deze fotofilm brengt rond oud op nieuw een serenade aan onze monumenteneigenaars die onlangs nieuw leven hebben gegeven aan oud erfgoed, en speciaal voor de ‘smis’ van Thomassen die ons verraste met een Full HaDee presentatie.

OP DE KAART    De gemeente Bernheze deed in 2009 voor het derde achtereenvolgende jaar mee aan monumentendag. Het (landelijk) thema was ‘Op de kaart’.  Een uitgelezen gelegenheid voor een gemeente, die zich met een schat aan natuur en cultuur wil profileren, om al het erfgoed in de openbare ruimte letterlijk op de kaart te zetten. Bernheze was er na 15 jaar nog niet aan toegekomen om onze monumenten en de mensen erachter vanuit de inhoud in een boek of brochure, op een kaart of website samen te brengen, te laten leven en beleven.

VAN DE KAART    Bernheze-breed konden we op Open Monumentendag diverse monumenten van dichtbij en binnen bekijken. In Heeswijk en Dinther waren dat dit jaar kasteel Zwanenburg, de Kilsdonkse Molen, de Meierijsche Museumboerderij, de smidse van Thomassen, de Willibrorduskerk en het Heeswijks kasteel. Bladen en sites informeerden ons over het programma en zinspeelden op het thema ‘Op de kaart’, maar de langverwachte kaart van papier of digitaal met ons monumentenbezit erop of zelfs een simpel A-viertje met het dagprogramma moesten we missen. Wel investeerde de gemeente flink in de overhead en in publiciteit, waarbij een bovenlokaal programma ‘Kunst schatten’ op Kasteel Heeswijk de klapper moest worden. Met kunst, waarbij het vooral om het prijskaartje ging, leek de gemeente op een dag die over monumenten ging en in eerste instantie bedoeld was voor eigen inwoners zelf even van de kaart te zijn.

DE SMIS    Een serenade verdient in de eerste plaats familie Thomassen die voor de eerste keer na de restauratie van hun huis, winkel en smidse, de schuifdeuren van de smis voor het publiek opende. We werden getrakteerd op een geheel eigen en eigentijdse presentatie. Niet alleen de hoefstal, het aambeeld, machines, gereedschap, pakjes en blikjes die in de smederij na het overlijden van de laatste smid waren achtergebleven kregen we te zien. Ook ingelijste foto’s die anders in de woonkamer zullen hangen, een gekrabbelde prijslijst van flessen butaan- en propaangas, een gezellige poster van een kachel en een spotprent die de smid blijkbaar leuk vond. Temidden van oud ijzer brachten eigentijdse laptops en een beamer de oude smid, zijn vuur en familie als levende aquarellen even weer terug in de smis. Van binnen en buiten zagen we het monumentale pand in verschillende tijden digitaal voorbijkomen. De huidige bewoners vertelden er voluit over. Hier geen gelikte museumpresentatie, de smis is zowat gelaten zoals die was, met een eigen soort van ordening, waar alles te pas kon komen en weinig werd weggegooid. Zo blijft erfgoed leven.

PIETJE CRU        De heemkundekringen hadden het thema ‘Op de kaart’ letterlijk uitgewerkt. De Wojstap had zich met veel vrijwilligers flink ingespannen om in de Heemkamer  met een degelijke tentoonstelling van kaarten en foto’s ons erfgoed en de mensen er achter in beeld te brengen. Wel bizar dat de tentoonstelling in twee dagen tijd niet meer dan 75 bezoekers trok, van wie het merendeel ‘eigen volk’ geweest zal zijn. Daarentegen scoorde het kasteel met gratis openstelling en veel publiciteit rondom ‘Kunst schatten’ maar liefst 1.000 bezoekers.
Wat nu, zei Pietje Cru! Mooi voor het kasteel natuurlijk, maar hoe kun je in zo’n monumentenweekend samen en Bernheze-breed een win-win situatie bereiken?
Niet een enkele machtig monument als geconserveerd skelet, maar ons gehele erfgoed als historisch zenuwstelsel bepaalt immers de eigenheid van HaDee en Bernheze!
Nieuw jaar, nieuw thema (2010: de smaak van de 19e eeuw), nieuwe raad, nieuwe kansen.

Tekst en beeld: Rien de Visser