Overweging op 30 december 2012 –
Een vader, een moeder, een kind of kinderen: tot voor kort was dit bijna de enige vorm van gezinssamenstelling. We vonden dat goed, we wisten ook niet beter. En dan worden we de laatste jaren geconfronteerd met andere vormen van samenleven. Ik heb het nu niet over de vorm van samenleven in een abdij zoals bij mij het geval is. Het gaat over twee mannen die met elkaar getrouwd zijn, of twee vrouwen. Sommigen willen ook nog een kind of kinderen. Er zijn mensen die spreken van schande. Paus Benedictus wijdt er toespraken aan en haalt de pers. Voor velen van ons is het toch wennen. Alleen omdat we het nog niet hebben meegemaakt en het nieuw is? Of speelt er meer?
We vieren vandaag het feest van de Heilige Familie, het heilig huisgezin. In de verhalen uit de Schriften komen mannen en vrouwen naar voren bij wie in het gezin het er om spant. Het gaat in deze verhalen over hoe ouders omgaan met hun kind, of het nu Samuël is die al heel jong naar het internaat bij de priester Eli wordt gebracht of om Jezus die de grenzen van het ouderlijk gezag opzoekt. Vandaag zouden wij zeggen dat hij vroegtijdig pubert. Wat gebeurt er in beide verhalen?
De verhalen spelen zich af rond de tempel, het huis van God. De vader en moeder van zowel Samuël als van Jezus zijn gewend om er naar toe te gaan. Het geeft structuur aan hun bestaan. God is Iemand voor hen. En ze willen dat Hij ook Iemand wordt voor hun zoontjes. Uit traditie? Ja, daar is toch niets mis mee? Je wilt toch aan je kinderen het goede wat je zelf ervaren hebt, overdragen? Een mens wordt toch een mens door het netwerk waarin hij of zij opgroeit. Niet alleen het horizontale netwerk van het verband waarin hij leeft, maar ook het netwerk van verleden, heden en toekomst. Je familietraditie spreekt altijd mee, ook al is het maar doordat je je er tegen afzet. Een mens wordt pas echt gekend als je ook beter het netwerk kent waaruit hij is voortgekomen. D’n dië van den dië van den dië… Maar toch helemaal uniek.
Ik denk dat de moeite die mensen hebben met bijvoorbeeld het homohuwelijk voor een gedeelte er in zit dat er onvoldoende verschil wordt ervaren tussen twee mensen van hetzelfde geslacht. Het wordt pas echt aantrekkelijk en ook spannend in je bestaan als er voldoende verschil tussen mensen is en dat ze toch met elkaar optrekken. Bij te weinig verschil krijg je een monocultuur en dat geeft geen leven. Het maakt mensen on-verschillig. En dat is heel erg: onverschilligheid betekent ‘de dood in de pot’. Bij de Schepping heeft God de mens verschillend gemaakt, man en vrouw schiep hij hen. Lekker verschillend, geroepen en bestemd om elkaar aan te vullen. Dat is vruchtbaar en daar komen van nature kinderen uit voort.
Kunnen twee mensen van hetzelfde geslacht dan geen verbintenis aangaan? Ik denk dat het heel goed mogelijk is, maar ik denk niet dat je dit een gezin moet noemen. En met de term huwelijk heb ik persoonlijk ook wat moeite. Wellicht ben ik op dit vlak een beetje ouderwets. Misschien speelt hierin ook mee dat ik zelf uit een min of meer harmonieus gezin kom. Als ik hoor dat deze zondag gewijd is aan de Heilige Familie en we deze lezingen krijgen, dan moet ik toch altijd denken hoe ik zelf ben opgegroeid. Velen zullen hun eigen ervaringen betrekken in het luisteren naar de boodschap van vandaag. Dat gebeurt altijd, meestal onbewust. Maar de eigen ervaringen spelen altijd mee. Bij ieder van ons.
Een vader, een moeder, een kind of kinderen… Het kan een bron van vreugde zijn, soms aanleiding tot veel verdriet, in ieder geval een project dat de goede God ons in handen legt. Ik noem het een project omdat ik meemaak dat te vaak men alleen de romantiek op het oog heeft. Wanneer die verflauwt dan gaan sommigen uiteen. Het huwelijk als project legt de goede God ons in handen. Laten we blij zijn om de verschillen tussen man en vrouw, om niet in onverschilligheid te geraken. Laten we ook bidden dat we zo met de verschillen omgaan dat er steeds nieuw leven ontstaat, en dat is meer dan kinderen krijg. Het huwelijk is iets heel moois, laten we het behoeden. Niet alleen bij ons zelf, maar ook het huwelijk van anderen…
Joost Jansen o.praem.